Φωτογραφίες

Φωτ. 1α. Τάφος Γαζή Τσελεμπή

Φωτ. 1β. Επιγραφή 3

Σινώπη

Φωτ. 2α. Πύργος 29, βορειοανατολική όψη. Θέση Επιγραφής 5

Φωτ. 2β. Επιγραφή 5

Σινώπη

Φωτ. 3α. Πύργοι 1-4 (τύποι B, C, και G), με την ακρόπολη στο φόντο, από Πύργο 7

Φωτ. 3β. Πύργοι 18-20 (τύπος D) από ανατολικά

Σινώπη

Φωτ. 4α. Πύργος 16 (τύποι G και L) από ανατολικά

Φωτ. 4β. Τομή τείχους κοντά στον Πύργο 22, που δείχνει εργασία μορφής κούνιας (τύπου M)

Φωτ. 5α. Τείχος κοντά στον Πύργο 22, εσωτερικά (τύπος M)

Φωτ. 5β. Τείχος μεταξύ Πύργων 22 και 23, από το εσωτερικό (τύπος M),που δείχνει κλεισμένο αψιδωτό διάδρομο

Σινώπη

Φωτ. 6α. Τείχος κοντά στον Πύργο 23, από το εσωτερικό, που δείχνει ράμπα και είσοδο προς τον πύργο (τύπου M)

Φωτ. 6β. Άποψη από Πύργο 24, κοιτάζοντας προς τα δυτικά. Φαίνονται οι Πύργοι 25, 26, 40, και 29

Σινώπη

Φωτ. 7α. Άποψη από Πύργο 43, κοιτάζοντας προς ανατολικά. Φαίνεται ο Πύργος 42 (τύποι A και *C) και οι Πύργοι 27-23 (τύπος M)

Φωτ. 7β. Άποψη από Πύργο 29, κοιτάζοντας προς τα ανατολικά. Φαίνονται οι Πύργοι 28-23

Σινώπη

Φωτ. 8α. Τμήμα τείχους κοντά στον Πύργο 26,

που δείχνει εργασία μορφής κούνιας (τύπου M)

Φωτ. 9α. Ακρόπολη, Βόρειο Τείχος, Πύργοι 40-43 και 30 (κυρίως τύπου A).

Σημειώστε Πύργους σχήματος V, τύπου *C)

Φωτ. 9β. Πύργοι 30 και 29 από Πύργο 28

Σινώπη

Φωτ. 10α. Εσωτερικά

Φωτ. 10β. Εξωτερικά

Σινώπη, Πύργος 29, Πύλη

Φωτ. 11α. Πύργος και Πύλη 29 από δυτικά (τύποι A, B, C, E, L και M)

Φωτ. 11β. Ακρόπολη, νότιο τείχος, Πύργοι 31-34 και κλεισμένη θαλάσσια πύλη (κυρίως τύποι Β και G) από περιοχή βυθισμένου μώλου

Σινώπη

Φωτ. 12α. Στέρνες. Κλεισμένο άνοιγμα μεταξύ Περιοχών XVII και XVIII στο T. Λεπτομέρεια

Φωτ. 12β. Περιοχή VIII, Νότιος βραχίονας, που δείχνει το ξεφύτρωμα του θόλου

Σινώπη, “Παλάτι”, Μπαλάτ

Φωτ. 13. Περιοχή X, Βόρειο Τείχος, κοιτάζοντας προς βορειοανατολικά

Φωτ. 14α. Περιοχή X, βόρειο τείχος, που δείχνει μεγάλο δευτερεύον κόψιμο στο επίπεδο του εδάφους και απομεινάρια παραστάδων μεταξύ τυφλών τόξων

Σινώπη, “Παλάτι”, Μπαλάτ

Φωτ. 15α. Απομεινάρια ημικυλινδρικού θόλου

από τούβλα

Φωτ. 15β. Μαρμάρινη βάση στήλης από βήμα ή άμβωνα, επαναχρησιμοποιημένη πάνω από είσοδο εκκλησίας. Λεπτομέρεια

Φωτ. 16α. Τείχος στο Q, βόρεια της Περιοχής IX, όπου φαίνεται διακοπείσα ζώνη από τούβλα, το μόνο σημάδι αταξίας στο κτίριο

Φωτ. 16β. Τμήμα Τείχους, όπου φαίνεται πυρήνας από κονιοποιημένα θραὐσματα και συνεχείς στρώσεις ενωμένων τούβλων

Σινώπη, “Παλάτι”, Μπαλάτ

Φωτ. 18. Θόλος, ανατολική πλευρά. Σύμβολα Ευαγγελιστών

Φωτ. 19. Νότιος τοίχος. Η θυσία του Ισαάκ

Σινώπη, Μπαλάτ Κιλίσε

Φωτ. 20α. Μακκαβαίοι Άβελβος και Ουρίας

Φωτ. 20β. Η θυσία του Ισαάκ και ο Ευαγγελισμός

Σινώπη, Μπαλάτ Κιλίσε. Νότιος τοίχος

Φωτ. 21α. Αγ. Παντελεήμων

Φωτ. 21β. Αγ. Βαρβάρα

Φωτ. 22β. Στενή δυτική αψίδα. Πλευρική επιφάνεια ανοίγματος.

Αγ. Ειρήνη

Φωτ. 23. Νότια θύρα. Εσωτερικό τύμπανο. Επιγραφή

Φωτ. 24α. Εξωτερικά. Νότια θύρα, θολωτό άνοιγμα. Κοίμηση

Φωτ. 24β. Μουσείο. Ανάγλυφο. Χριστός με Αγγέλους

Σινώπη

Φωτ. 25α. Μπαλάτ Κιλίσε, Στενή δυτική αψίδα.

Πλευρική επιφάνεια ανοίγματος. Ισμαήλ

Φωτ. 25γ. Μπαλάτ Κιλίσε, Εξωτερικά, δυτικός τοίχος,

νότια πλευρά. Κόγχη. Αρχάγγελος

Φωτ. 25β. Βάση με επιγραφή που βρέθηκε στον χώρο εκκλησίας, νοτιοδυτικά της περιτειχισμένης πόλης

Σινώπη

Φωτ. 26α. Ακρόπολη. Ψηφιδωτό δαπέδου σε γήπεδο γκολφ.

Καταφύγιο στρατιωτικής βάσης. Κεφάλι Άνοιξης

Φωτ. 26β. Erkek Sanat Enstitusü. Ψηφιδωτό δαπέδου. Συμβολική μορφή

Αμισός (Σαμσούν)

Φωτ. 27α. Κάστρο. Τόξο αποκλεισμένης θύρα στο βυζαντινό τείχος

Φωτ. 27β. Νησίδα Αγίου Νικολάου από το προς τη στεριά άκρο του ανυψωμένου δρόμου

Οίναιον

Φωτ. 31α. Κοιτάζοντας προς νοτιοδυτικά από τον τάφο του Μελίκ Γαζή

Φωτ. 31β. Από ανατολικά (περί το 1890)

Νεοκαισάρεια, Γενικές απόψεις

Φωτ. 32β. Ερείπια πλευρικών θαλάμων, Βόρεια πλευρά, από Νοτιοανατολικά

Φωτ. 33β. Εσωτερικό, κοιτάζοντας προς βορειοανατολικά

Φωτ. 34α. «Εκκλησία» κάστρου, εσωτερικό. Φουρούσι στη βορειοανατολική γωνία

και πήλινο βάζο ενσωματωμένο στην τοιχοποιία

Φωτ. 34β. Αψίδα, πιθανώς της νότιας πύλης προς την εσωτερικό ακρόπολη

Νεοκαισάρεια

Φωτ. 35α. Ακρόπολη, Νότιο Περιτείχισμα.

Τείχος στη ΝΔ γωνία

Φωτ. 36. Κοιτάζοντας προς βορειοανατολικά, προς την Εσωτερική Ακρόπολη, από το νότιο Περιτείχισμα

Νεοκαισάρεια

Φωτ. 37α. Εσωτερική ακρόπολη. Ανατολικό τείχος

Φωτ. 37β. Εσωτερικό τείχος, ΝΔ γωνία

Φωτ. 37γ. Εσωτερικό τείχος, ΒΔ γωνία

Νεοκαισάρεια, Ακρόπολη

Φωτ. 38α. Γενική άποψη

Φωτ. 38β. Εργασία ξύλινου δοκαριού. Λεπτομέρεια

Νεοκαισάρεια, Ακρόπολη. Τείχος μεταξύ Εσωτερικής Ακρόπολης και Περιτειχίσματος Εσωτερικής Ακρόπολης

Φωτ. 39α. Ακρόπολη. Πεσμένα Τείχη Εσωτερικής ακρόπολης Περιτείχισμα στην Ανατολική πλευρά

Φωτ. 39β. Τείχος πόλης, ανατολική πλευρά. Πενταγωνικός πύργος σχήματος πλώρης

Νεοκαισάρεια

Φωτ. 40α. Ακρόπολη. Τείχος μεταξύ Βόρειου και Εσωτερικού Περιτειχίσματος Ακρόπολης, που δείχνει όψη από λαξευτούς λίθους και στήσιμο υπόστρωσης, και μεταγενέστερη επισκευή από πάνω

Φωτ. 40β. Κοιμητήριο του Μελίκ Γαζή, Βυζαντινό κιονόκρανο

Νεοκαισάρεια

Φωτ. 41α. Εβκάφ Κογιού Καλέ. Κάστρο σε δασωμένο λόφο ανατολικά του Φάτσα Ντερέ, που δεσπόζει επί δρόμου προς νότο. Άποψη από δυτικά

Φωτ. 43α. Γενική άποψη από ανατολικά

Φωτ. 43β. Σταυροειδής Εκκλησία. Βόρειος τοίχος και Θύρα

Μπολομάν Καλέ

Φωτ. 46. Κοιλάδα του Λύκου στο Κογιουλχισάρ, κοιτάζοντας προς βορειοανατολικά, με το βέλος να σημειώνει το Γιουκάρι Καλέ

Φωτ. 47. Κογιουλχισάρ, Γιουκάρι Καλέ, κοιτάζοντας προς βορρά,

με ερείπιο της βόρειας πύλης δεξιά σε πρώτο πλάνο

Φωτ. 48α. Ακρόπολη

Φωτ. 48γ. Κοιτάζοντας προς νότο από ακρόπολη

προς Λύκο ποταμό.

Κογιουλχισάρ, Γιουκάρι Καλέ

Φωτ. 51α. Τάφος κομμένος στον βράχο, κοντά στην ακτή, μεταξύ Μπουλαντζάκ και Πιραρίζ

Φωτ. 51β. Ντίκμεν Τεπέ. Θολωτή κεφαλή ή στέρνα στην κορυφή

Φωτ. 52. Κοιτάζοντας προς τα ανατολικά από το τείχος κορυφογραμμής της ακρόπολης, με την πάνω πύλη και το κάστρο στα αριστερά και τη Νήσο του Άρεως από κάτω, το ανατολικό λιμάνι και προάστειο στο κέντρο, το κάστρο και τις δίδυμες κορυφές του Γεντίκ Καγιά στα δεξιά (κατά Laurens για Hell, 1846)

Φωτ. 53. Άποψη από βόρεια-βορειοανατολικά, με την περιτειχισμένη πόλη κάτω από την ακρόπολη και το κάστρο στα δυτικά, το Ντικμέν Τεπέ πίσω από το ανατολικό προάστειο στο κέντρο και το Γεντίκ Καγιά στα ανατολικά (κατά Tournefort, 1701)

Κερασούς

Φωτ. 54α. Άποψη από ανατολικά, με τείχος κορυφογραμμής και κάστρο πάνω αριστερά

(τα τείχη προς τα κάτω μέχρι τη θάλασσα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί) (φωτ. 1893)

Φωτ. 54β. Άποψη από ανατολικά

Κερασούς

Φωτ. 55α. Εσωτερικά, κοιτάζοντας προς νότο, με ράμπα κλασσικής τοιχοποιίας

Φωτ. 55β. Κοιτάζοντας προς βορρά προς κάστρο

με το μνημείο του Τοπάλ Οσμάν Αγά στα αριστερά

Κερασούς, Τείχος ανατολικής κορυφογραμμής

Φωτ. 56α. “Στα ανατολικά … τα αρχαία τείχη μπορούν να εντοπιστούν σχεδόν σε ολόκληρο τον δρόμο από το κάστρο μέχρι τη θάλασσα, όπου παρατήρησα τοξωτή ελληνική πύλη κλεισμένη με τοιχοποιία τού ίδιου στυλ, όπως φαίνεται στη συνοδεύουσα ξυλογραφία, πέρα από την οποία υπήρχε ψηλός πύργος κατάφυτος από κισσό.” (Hamilton, Researches [1836J, 263 κ.ε.). Η (προφανώς βόρεια) κλασσική πύλη δεν σώζεται πια.

Φωτ. 56β. Βορειοανατολικός προμαχώνας κάτω από το κάστρο και Νήσος Άρεως

Κερασούς

Φωτ. 57α. Άποψη από το εσωτερικό

Φωτ. 57β. Λεπτομέρεια τοιχοποιΐας στη βόρεια πλευρά

Φωτ. 58α. Κλασσική Πύλη στο τείχος της ανατολικής κορυφογραμμής.

Βόρεια πλευρά

Φωτ. 58β. Τείχος ανατολικής κορυφογραμμής.

Εσωτερικό, με ράμπα κλασσικής τοιχοποιΐας κάτω

Φωτ. 59α. Εσωτερικά, βόρειο τείχος και κομμένα στον βράχο Στοιχεία

Φωτ. 59β. Μέρος παραθύρου και ίσως πύλης στο βορειοδυτικό τείχος, εσωτερικά

Κερασούς, Κάστρο Ακρόπολης

Φωτ. 61. Ψηφιδωτό δάπεδο

Κερασούς

Φωτ. 62γ. Θεμέλια εκκλησίας

Γκεντίκ Καγιά Κιλίσε

Φωτ. 63. Γκεντίκ Καγιά Κιλίσε. Τάφος κομμένος στον βράχο

Φωτ. 64β. Γκεντίκ Καγιά Καλέ, Νοτιοδυτικός πύργος, Εξωτερικό

Φωτ. 64α. Γκεντίκ Καγιά Καλέ. Γενική άποψη, κοιτάζοντας προς βορρά

Φωτ. 65β. Βόρεια τείχη, εσωτερικό, λεπτομέρεια τοιχοποιΐας

Φωτ. 65δ. Κόγχη στο δυτικό τείχος, από το εσωτερικό,

Γκίρεσουν Αντάσι

Φωτ. 66. Βορειοδυτικός πύργος

Φωτ. 67. Κάστρο. Εσωτερικό

Φωτ. 67β. Κάστρο. Εξωτερικό από νότο

Γκίρεσουν Αντάσι

Φωτ. 68α. Το Άντοζ Καλέσι (κάστρο Αγίου Αντωνίου) από βορρά, με παραλιακό δρόμο από Εσπίγιε προς το εσωτερικό στα αριστερά, πέρασμα απέναντι στο Γιαγλί (Εσπίγιε) Ντερέ στο κέντρο και κάστρο πίσω σε κορυφή

Φωτ. 68β. Καλετζίκ-Χισάρουστου (Κεγχρινά;). Γενική άποψη από δυτικά, με το “Πολίχνιον” στις δασωμένες πλαγιές, πίσω από το βραχώδες ακρωτήριο

Φωτ. 69α. Άποψη από ανατολικά-βορειοανατολικά, με το Κιλίσε Μπουρουνού (δεξιά στο φόντο) και το οθωμανικό Γιουρούκ Καλέ από κάτω, το δυτικό βυζαντινό Κουρουτζά Καλέ σε νησί (δεξιά στο κέντρο), το στόμιο του Φιλαβωνίτη (συντομευμένο) και ίσως το Πέτρωμα (βράχος στα αριστερά) με την Χαλκαβάλα κάτω (κατά Tournefort, 1701)

Φωτ. 69β. Τσουρούκ Καλέ. Θέση του δυτικού κάστρου

Τρίπολη

Φωτ. 70α. Θέα από νοτιοανατολικά, μετά την κατασκευή του νέου παραλιακού δρόμου

Φωτ. 70β. Θέα από νότο, πριν από την κατασκευή του νέου παραλιακού δρόμου

Τρίπολη, Κουρουτζά Καλέ

Φωτ. 71α. Κουρουτζά Καλέ. Αιχμηρές προεξοχές ανατολικά της εισόδου

Φωτ. 71β. Απομεινάρια της προκυμαίας νοτιοδυτικά του Κουρουτζά Καλέ

Τρίπολη

Φωτ. 72α. Πυροβολαρχία στη ΒΔ γωνία

Φωτ. 72β. Σκαλοπάτια προς την είσοδο

Τρίπολη, Κουρουτζά Καλέ

Φωτ. 73. Τρίπολη. Κουρουτζά Καλέ και εκκλησία Παναγίας, κοιτάζοντας προς τα βορειοδυτικά, από πλεονεκτική θέση στη νοτιοανατολική στρογγυλή προβολή (είσοδος κάτω αριστερά), και πύργος στο κέντρο αριστερά που αντικαταστάθηκε από φάρο (από τον Laurens για τον Hell, 1846)

Φωτ. 74α. Σκαλοπάτια προς τη νότια είσοδο

Φωτ. 74β. Εσωτερικό, κοιτάζοντας προς ανατολικά προς τη θολωτή σήραγγα

Πέτρωμα, κάστρο

Φωτ. 75. Πέτρωμα (η βραχώδης κορυφή στα αριστερά). Από τη δυτική όχθη του Φιλαβωνίτη,

κοιτάζοντας προς ανατολικά-βορειοανατολικά

Φωτ. 76. Σούμα Καλέ από ανατολικά

Φωτ. 77α. Βόρειο τείχος. Φαίνονται δοκάρια στη βάση

Φωτ. 77β. Άποψη από δυτικά

Σούμα Καλέ

Φωτ. 78α. Άποψη από νοτιοδυτικά

Φωτ. 78β. Ανατολική τομή των τειχών του κάστρο από νότο

Μαυρόκαστρον-Καραχισάρ της Κολώνειας

Φωτ. 79α. Τείχη κάστρου από δυτικά, που δείχνουν τη θέση της κλεισμένης πρώην πύλης

(στη σκιασμένη γωνία στα αριστερά) και την τωρινή πύλη

(μεταξύ των κυκλικών πύργων στα δεξιά)

Φωτ. 79β. Εσωτερικό του κάστρου, Γενική άποψη από νότο, που δείχνει το εξωτερικό της σημερινής πύλης

(κάτω αριστερά), τη θέση της εκκλησίας (σε πρώτο πλάνο), την είσοδο της στέρνας (στο φόντο),

και την ακρόπολη και το κάστρο (πάνω δεξιά)

Σέμπιν Καραχισάρ, Μαυρόκαστρον-Καραχισάρ της Κολώνειας, κλεισμένη πρώην πύλη

Φωτ. 80α. Εξωτερικό

Φωτ. 80β. Εσωτερικό

Σέμπιν Καραχισάρ, Μαυρόκαστρον-Καραχισάρ της Κολώνειας, κλεισμένη πρώην πύλη

Φωτ. 81α. Εξωτερικό από νότο

Φωτ. 81β. Εσωτερικό από βορρά

Σέμπιν Καραχισάρ, Μαυρόκαστρον-Καραχισάρ της Κολώνειας, κλεισμένη πρώην πύλη

Φωτ. 84α. Γενική άποψη από νότια-νοτιοανατολικά,

πριν την κατασκευή του νέου παραλιακού δρόμου

Φωτ. 84β. Εσωτερικό Περιτείχισμα από νοτιοδυτικά

Κόραλλα

Φωτ. 85α. Νοτιοανατολική γωνία

Φωτ. 85β. Βορειοδυτική γωνία

Κόραλλα, Εσωτερικό Περιτείχισμα, Τείχη

Κόραλλα

Φωτ. 89α. Νότιο τείχος, εξωτερικά, κοιτάζοντας προς δύση

Φωτ. 89β. Άποψη από δυτικά

Γκέλιντα Καλέ

Φωτ. 90α. Περί το 1890

Φωτ. 90β. Γενική άποψη

Κορδύλη από νότια-νοτιοανατολικά

Φωτ. 91α. Τείχη της δυτικότερης γωνίας εξωτερικά, κοιτάζοντας

προς τα βορειοανατολικά, προς τον προεξέχοντα πύργο

Φωτ. 91β. Κάστρο, εσωτερικά, κοιτάζοντας προς τη δυτικότερη γωνία, που δείχνει ρήγμα στο τείχος στα δεξιά, υποδεικνύοντας προεξέχοντα πύργο, και παράθυρο στο τείχος στα αριστερά, πάνω από κρυμμένη θύρα προς προεξέχον προπύργιο

Κορδύλη

Φωτ. 92α. Κορδύλη. Κάστρο εξωτερικά από νοτιοδυτικά

Φωτ. 92β. Κορδύλη. Κάστρο εσωτερικά.

Παράθυρα μεσαίου και πάνω ορόφου

Φωτ. 93α. Φολ Μαντέν, Εκκλησία από νοτιοδυτικά

Φωτ. 93β. Φολ Μαντέν, Αψίδα Εκκλησίας, Εξωτερικό

Φωτ. 93γ. Αψίδες, Εσωτερικό

Φωτ. 93δ. Βόρεια κόγχη. Ίχνη ζωγραφικής

Φολ Μαντέν, Εκκλησία

Φωτ. 94. Τρικωμία. Κεντρικος Καλένιμα Ντερέ, κοιτάζοντας προς τα δυτικά από την περιοχή της Μίμερας,

με Μουτζουρά και Χοροβή στα αριστερά και Χιντίρ Νέμπι (Μετίνκαγια Καλέ) πάνω δεξιά

Φωτ. 95α. Βισερά.

Εκκλησία από νοτιοανατολικά (1929)

Φωτ. 95β. Βισερά.

Εκκλησία από νοτιοδυτικά (1959)

Φωτ. 95γ. Μίμερα (Σίβρι Καλέ) από δυτικά

Τρικωμία

Φωτ. 96β. Πλάτανα (Ακτσααμπάτ), Εκκλησία Αγ. Μιχαήλ, Αψίδα. Διακόσμηση με ανάγλυφα μοτίβα σχοινιών. Λεπτομέρεια

Τρικωμία

Φωτ. 98β. Μούμια Καλέ. Δομή στην κορυφή

Φωτ. 99α. Μούμια Καλέ, κοιτάζοντας προς τα νοτιοδυτικά μέχρι το Νορσούν. Το εξωτερικό τουλάχιστον δύο τειχών

Φωτ. 99β. Ταρσός (Ασάγι Τερσούν, τώρα Γκιουλπεκέρ). Οχυρωμένη εκκλησία

Φωτ. 100. Ταρσός (Ασάγι Τερσούν, τώρα Γκιουλπεκέρ). Οχυρωμένη Εκκλησία, βόρειος τοίχος, ζωγραφική.

Μάρτυρας (αριστερά) και στρατιωτικός άγιος (δεξιά)

Φωτ. 101α. Ασάγι Ακτσαλί (πρώην Ασἀγι Χαϊντουρούκ), Σαραϊτζίκ.

Βόρειο τμήμα τοιχοποιίας. Λεπτομέρεια

Φωτ. 101β. Ασάγι Ακτσαλί (πρώην Ασἀγι Χαϊντουρούκ), Σαραϊτζίκ.

Βασιλική, κοιτάζοντας προς νοτιοδυτικά

Φωτ. 102α. Θέα από χωριό προς φρούρια

Φωτ. 102β. Καλούρ Καλέ. Φρούριο επί του Λύκου (Κελκίτ) ποταμού

Κελώρα (Καλούρ, τώρα Τσακίρκαγια)

Φωτ. 103α. Τα χωράφια σε πρώτο πλάνο παρέχουν στοιχεία εγκατάστασης χωριού (vicus)

Φωτ. 103β. Γενική άποψη

Άβαρακ (Χατζηαχμέτογλου), Κάστρο, κοιτάζοντας προς ανατολικά

Φωτ. 104α. Κοιτάζοντας προς τα δυτικά, κάτω στον Λύκο (Κελκίτ) ποταμό

Φωτ. 104β. Βόρειο τείχος, τοιχοποιΐα

Άβαρακ (Χατζηαχμέτογλου), κάστρο

Φωτ. 105α. Τραπεζούς από ανατολικά (από Tournefort, 1701)

Φωτ. 105β. Δαφνούς από κάτω εκκλησία του Αγ. Σάββα, κοιτάζοντας προς δυτικά, προς Αγ. Ελευθέριο και Λεοντόκαστρον. Ζωγραφισμένο για τον Curzon (1843), εικόνα απέναντι από σελ. 175, του Francis Witts, Upper Slaughter Manor, που επιγράφεται: “Το λοιμοκαθαρτήριο στην Τραπεζούντα, από ερειπωμένο παρεκκλήσι στα ΒΑ, 1843. Η πόλη της Τραπεζούντας βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον λόφο. Το ψηλό κτίριο στο βραχώδες ακρωτήριο είναι παλαιό παλάτι, που τώρα χρησιμοποιείται ως λοιμοκαθαρτήριο”.

Φωτ. 106. Δαφνούς από δυτικά (περί το 1893), με τον Αγ. Φίλιππο (σε πρώτο πλάνο στο κέντρο) και πίσω του τον χώρο της Παναγίας Ελεούσας, το φράγκικο κοιμητήριο και το παρεκκλήσι του Αγ. Σάββα κάτω από το Μπόζτεπε (δεξιά στο φόντο), και το στόμιο του Πυξίτη (αριστερά στο φόντο), με την περιοχή Χοτζ-Κύμαινα πιο πέρα

Φωτ. 107. Τραπεζούς. Νοτιοανατολικό προάστειο από βορρά (περί το 1893),

με την περίφραξη της Παναγίας Θεοσκεπάστου δεξιά στο φόντο

Φωτ. 108. Τραπεζούς. Το γενουάτικο Λεοντόκαστρον από τον αέρα (1971), με το λιμάνι της Δαφνούντος (αριστερά σε πρώτο πλάνο) και το Μεϊντάν (σκούρο τετράγωνο πάνω δεξιά). Στα δεξιά ο νέος παραλιακός δρόμος, που κατέστρεψε την ανατολική ακτή, αν και το πρώην ελληνικό Φροντιστήριον διασώζεται δεξιά σε πρώτο πλάνο

Φωτ. 109α. Σάντα Μαρία. Επιτύμβια στήλη

του Τίτου Αυρήλιου Απολλινάρις

της 15ης Λεγεώνας Απολλινάρις της Τραπεζούντας

Φωτ. 110α. Μέση Πόλη. Βάση του βορειοδυτικού τείχους. Κλασσική τοιχοποιΐα

Φωτ. 110β. Κάτω Πόλη, Ζάγνος Καπισί. Πύργος και Πύλη

(στα αριστερά) από τα νοτιοδυτικά

Φωτ. 111α. Εξέδρα μεταξύ Μέσης Πόλης και Ακρόπολης. Κλασσική τοιχοποιΐα από Α.

Φωτ. 111β. Ζάγνος Κιοπρουσού, Νότια πλευρά, Κλασσική τοιχοποιΐα (βέλη)

Τραπεζούς

Φωτ. 112α. Άποψη από νότια-νοτιοδυτικά (περί το 1940)

Φωτ. 112β. Άποψη από νοτιοδυτικά

Τείχη του Αλέξιου Β’, Πύργοι 2-4

Φωτ. 113. Δυτικό Τείχος, πύργος 4, με επιγραφή του Αλέξιου Β’, και δύο ανάγλυφα κομμάτια, που έχουν ενδεχομένως σχέση με τον πύργο (διπλή έκθεση, 1893)

Τραπεζούς, Κάτω Πόλη

Φωτ. 114. Τραπεζούς. Ανάγλυφα κομμάτια

Φωτ. 115α. Μώλος Καπισί από βορρά

Φωτ. 115β. Πύργος ανατολικά της Μώλος Καπισί. Πάνω τμήμα, Εσωτερικό

Τραπεζούς, Κάτω Πόλη

Φωτ. 116α. Κάτω Πόλη. Θαλάσσιος πύργος στη βορειοανατολική γωνία

(τώρα κατεστραμμένος) από τα βορειοδυτικά

Φωτ. 117α. Μέση Πόλη, Ζάγνος Κιοπρουσού, Νότια πλευρά, Τοιχοποιΐα λεπτομέρεια

Τραπεζούς

Φωτ. 117β. Νότια πλευρά. Τοιχοποιία

Φωτ. 118β. Ρέμα φαραγγιού. Βόρεια πλευρά

Τραπεζούς, Μέση Πόλη, Ζάγνος Κιοπρουσού

Φωτ. 120. Τραπεζούς, Μέση Πόλη. Ταμπάχανε Κιοπρουσού και ανατολικό τείχος από βορρά (περί το 1893), που δείχνει το πλήρες βόρειο τειχοπέτασμα της Ακρόπολης,

βόρεια του Πύργου του Ιωάννη Δ’ στα αριστερά, και δομή που περικλείει την εξέδρα στα δεξιά

Τραπεζούς

Φωτ. 122. Τραπεζούς, Ακρόπολη. Γενική άποψη από νοτιοανατολικά, με Αγ. Ευγένιο (αριθ. 77) σε πρώτο πλάνο

και το Γκιουλμπαχάρ Χατούν Τζαμί πέρα από την Ακρόπολη (ο τηλεφακός παραμορφώνει την κλίμακα)

Τραπεζούς. Ακρόπολη, βόρειο τείχος (Στοιχείο 5), που δείχνει την Οθωμανική Πύλη G προσαρμοσμένη στο Τείχος E2

Φωτ. 124α. Ακρόπολη, βόρειο τείχος. Εσωτερικό μεταξύ Στοιχείων 4 και 5.

Τοιχοποιία E2, με ίχνη προγενέστερων θεμελίων

Φωτ. 124β. Μέση Πόλη, Πύλη Αγ. Ευγενίου. Άγνωστη δομή πάνω από την πύλη (Στοιχείο 6),

πιθανώς ιερό του Αγ. Αθανασίου του Εξορκιστή

Τραπεζούς

Φωτ. 125α. Εξωτερικό (Στοιχείο 8), που δείχνει καμπύλη στα δεξιά, κυρίως ανακατασκευασμένη μετά το 1893

και τοιχοποιία E3 στο D3, με κλεισμένες επάλξεις στη μέση του τείχους,

σε πέντε περίπου στρώσεις A στα αριστερά στη γωνία

Φωτ. 125β. Εσωτερικό, κοιτάζοντας κατά μήκος του Στοιχείου 8 προς

Στοιχείο 13. Φαίνονται επάλξεις που ξανανοίχτηκαν το 1893

Τραπεζούς, Ακρόπολη, βορειοανατολική γωνία

Φωτ. 127α. Θέα από το ανατολικό φαράγγι (πριν το 1914)

Φωτ. 127β. Άποψη από το ανατολικά φαράγγι (1963)

Τραπεζούς, Ακρόπολη

Φωτ. 128α. Στοιχείο 12, Τοιχοποιία Dl. Λεπτομέρεια που δείχνει αποχετεύσεις νερού και στρώση πέτρας Οιναίου στο πάνω μέρος

Φωτ. 128β. Γωνιακός προμαχώνας (Στοιχείο 14) από νότο,

που δείχνει τη θέση δύο χριστιανικών αναγλύφων

Φωτ. 129. Θέα από Στοιχείο 13, κοιτάζοντας προς βορρά προς Στοιχείο 8

Τραπεζούς, Ακρόπολη, Ανατολικό Τείχος

Φωτ. 130α. Η αποβολή από τον Κήπο της Εδέμ

Φωτ. 130β. Ο Ηλίας και το κοράκι

Ανατολικό τείχος, γωνιακός προμαχώνας (Στοιχείο 14). Πλάκες

Φωτ. 131α. Θέα από νότο, που δείχνει την “Κρεβατοκάμαρα της Θεοδώρας” (Στοιχείο 22) στα αριστερά και τον Πύργο του Ιωάννη Δ’ (Στοιχείο 16) στα δεξιά

Φωτ. 131β. Γωνιακός προμαχώνας (Στοιχεία 13-14).

Εσωτερικό από δυτικά, με Αγ. Ευγένιο στο φόντο

Τραπεζούς, Ακρόπολη

Φωτ. 132. Τραπεζούς, Ακρόπολη, Πύργος του Ιωάννη Δ’ (Στοιχείο 16) από ΝΑ (1916).

Φαίνεται κλασσική τοιχοποιΐα A στη βάση, πιο σκούρα τοιχοποιΐα D3 13ου αιώνα με κλεισμένες πολεμίστρες,

στρώσεις τοιχοποιΐας E3 14ου αιώνα, και πάνω κύριος πύργος τοιχοποιΐας F του 1458-60

(η κορυφή του χάθηκε μεταξύ 1893 και 1916).

Φωτ. 134α. Γενική άποψη (1971)

Φωτ. 134β. Κλεισμένες επάλξεις τοιχοποιΐας D3, πάνω από την οποία χτίστηκε η E3,

ιδιαίτερα στο εξωτερικό τείχος μεταξύ Στοιχείων 19 και 18 (1916)

Τραπεζούς, Ακρόπολη, Στοιχεία 17, 18, 19, και 22 από νότο

Φωτ. 135α. Νοτιοδυτικά κτίρια από βορειοανατολικά. Φαίνονται τα Στοιχεία 21

(σε πρώτο πλάνο), 22 (αριστερά στο φόντο) και 23 (δεξιά στο φόντο)

Φωτ. 135β. Πάνω Θάλαμος. Διάταξη παραθύρων (Στοιχείο 22), Εσωτερικό

Τραπεζούς, Ακρόπολη

Φωτ. 136α. Στοιχείο 23, Τοιχοποιΐα D2, Διάταξη παραθύρων από νοτιοδυτικά

Φωτ. 136β. Στοιχείο 22 από Στοιχείο 25, που δείχνει διάταξη παραθύρων

του Στοιχείου 23 σε προφίλ, και μέρος της διάταξης παραθύρων

του Στοιχείου 24 στα δεξιά

Τραπεζούς, Ακρόπολη

Φωτ. 137α. Στοιχεία 26 και 27, κοιτάζοντας προς βορρά από Στοιχείο 25.

Φαίνεται σύγχρονη επένδυση πάνω από τύπους τοιχοποιίας

Φωτ. 137β. Βορειοδυτική αίθουσα (Στοιχείο 28) από νότια-νοτιοανατολικά

Τραπεζούς, Ακρόπολη

Φωτ. 138α. Τοιχοποιΐα C. Κάτω ανατολική πρόσοψη. Παράθυρο στα αριστερά

Φωτ. 138β. Βόρεια όψη. Παράθυρα στο κάτω τμήμα (το δεξιά παράθυρο έχει ανακαινιστεί)

Τραπεζούς, Ακρόπολη, Στοιχείο 28

Φωτ. 139α. Στοιχείο 28, βορειοανατολική γωνία, που δείχνει τοιχοποιΐα C (κάτω) και D1 (πάνω), στρώμα πέτρας Οιναίου και τρεις πέτρινες μπάλες κανονιών, που πιθανώς μπήκαν στα Οθωμανικά χρόνια

Φωτ. 139β. Δυτικό Τείχος, Εξωτερικά. Όψη του Στοιχείου 28 μεταξύ Στοιχείων 27 και 29, που δείχνει μεταγενέστερη εργασία D ή Ε

Τραπεζούς, Ακρόπολη

Φωτ. 140α. Εξωτερικό (Στοιχείο 24), διάταξη παραθύρων. Όψη Τοιχοποιΐας D2 (με τηλεφακό)

Φωτ. 140β. Όψη στοιχείων 17 έως 24, που δείχνει κλεισμένες επάλξεις μεταξύ Τοιχοποιΐας D3 και E3 στα δεξιά και D2 στα αριστερά

Τραπεζούς, Ακρόπολη, Δυτικό Τείχος

Φωτ. 141. Όψη στοιχείων 19 έως 27

Φωτ. 142. Προμαχώνας 26, Εξωτερικό

Τραπεζούς, Ακρόπολη, Δυτικό Τείχος

Φωτ. 143. Όψη στοιχείων 24 έως 32

Φωτ. 144. Άποψη στοιχείων 27 έως 32, που περιλαμβάνει την εξωτερική όψη της εξέδρας (Στοιχείο 1), και τμήμα μεταξύ 30 και 32 (στα αριστερά) σημαδεμένο με παράθυρα μεταγενέστερων ιδιωτικών κατοικιών και πολύ ανακαινισμένο στο H

Τραπεζούς, Ακρόπολη, Δυτικό Τείχος

Φωτ. 145α. Βόρειο και δυτικό τείχος από Ζάγνος Κιοπρουσού

Φωτ. 145β. Προμαχώνας 20 από Στοιχείο 25, που δείχνει εργασία E3 σε τοιχοποιΐα D3 και κλεισμένη θύρα κάτω αριστερά

Τραπεζούς, Ακρόπολη

Φωτ. 150α. Άποψη από ανατολικά-νοτιοανατολικά (περί το 1893)

Φωτ. 150β. Βόρεια πρόσοψη

Τραπεζούς, Μπεντεστέν

Φωτ. 151α. Λεοντόκαστρον. Δομές και πύλη στα νοτιοδυτικά, με την είσοδο στη σύγχρονη σήραγγα προς Δαφνούντα από κάτω

Φωτ. 151β. Τάφος του Αλέξιου Δ’ από νότια-νοτιοανατολικά (1916), με Κουλακλί Τσεσμέ μεταξύ τάφου και βόρειας αψίδας της Χρυσοκεφάλου

Τραπεζούς

Φωτ. 153β. Άποψη από νοτιοδυτικά

Φωτ. 155α. Πύλη Αγ. Δύναμης και Τσίφτε Χαμάμι (αριθ. 42) από νοτιοδυτικά, με Παρεκκλήσιο Μ (αριθ. 40) βορειοδυτικά του Τσίφτε Χαμάμι

Φωτ. 155β. Καϊμακλί. Αρμενικό μοναστήρι (1959). Κύρια εκκλησία (και το χαμένο ζαματούν) στα αριστέρα και παρεκκλήσι του 1421 και μοναστηριακά κτίρια του 1688 στα δεξιά

Τραπεζούς

Φωτ. 156. Τραπεζούς, Καϊμακλί, Αρμενικό μοναστήρι. Μικρότερο παρεκκλήσι. Επιγραφή του 1421 πάνω από το ανώφλι

Φωτ. 157α. Από ανατολικά-βορειοανατολικά

Φωτ. 158α. Δυτικός τοίχος. Ζωγραφική πάνω από την κεντρική θύρα. Ετοιμασία (1959)

Φωτ. 159α. Χατσκάρ κοντά στο ανώφλι

του μικρότερου παρεκκλησιού

Φωτ. 159β. Χατσκάρ στην κύρια εκκλησία

Φωτ. 160α. Πάνω Παρεκκλήσι

από βορειοανατολικά

Φωτ. 160β. Πάνω Παρεκκλήσι.

Τοιχοποιία, λεπτομέρεια

Φωτ. 160γ. Κομμένα στον βράχο σκαλοπάτια

προς το επίπεδο του μοναστηριού, νότια

του κομμένου στον βράχο παρεκκλησιού

Φωτ. 160δ. Κομμένο στον βράχο

παρεκκλήσι από νότο

Τραπεζούς, Μανγκλαβίτα (αριθ. 49)

Φωτ. 163. Αγ. Ακίνδυνος (αριθ. 57). Αψίδα και βόρεια βεράντα από Α-ΒΑ.

Φωτ. 164. Αγ. Άννα (αριθ. 61) από νότο (περί το 1893)

Τραπεζούς

Φωτ. 165α. Παρεκκλήσιο από βορειοανατολικά (1963)

Φωτ. 165β. Αψίδα πάνω από τη βόρεια θύρα, εξωτερικά (1963)

Τραπεζούς, Αγ. Ανδρέας (αριθ. 60)

Φωτ. 166α. Νότια θύρα. Τύμπανο. Ανάγλυφες πλάκες που εισήχθησαν μετά το 1893

Φωτ. 166β. Ανάγλυφο. Πολεμιστής αριστερά, φτερωτή μορφή (κεφάλι πάνω,

φτερά πίσω, πόδια από κάτω, στα δεξιά) και επιγραφή

Φωτ. 167β. Επαναχρησιμοποιημένο κιονόκρανο,

από βορειοανατολικά

Τραπεζούς, Αγ. Άννα

Φωτ. 168α. Θέα από νότο

Φωτ. 168β. Επαναχρησιμοποιημένο κλασσικό κομμάτι πάνω από τη δυτική θύρα,

με υποτιθέμενη Ιουστινιάνεια επιγραφή

Τραπεζούς, Αγ. Βασίλειος (αριθ. 66)

Φωτ. 169. Τοιχογραφία που αποκαλύψθηκε το 1973

Φωτ. 170α. Τοιχογραφία. Άγγελος

Τραπεζούς, Αγ. Ευγένιος (αριθ. 77). Βόρεια στοά, δυτικό άκρο

Φωτ. 170β. Κεφάλι Χριστού

Φωτ. 170γ. Αριστερό χέρι Χριστού

Τραπεζούς, Αγ. Ευγένιος (αριθ. 77), Βόρεια στοά, δυτικό άκρο.

Λεπτομέρειες τοιχογραφιών

Φωτ. 171. Αγ. Γρηγόριος Νύσσης (αριθ. 88), Καθεδρικός του 1863 από νοτιοανατολικά

(φωτογραφία περί το 1893)

Φωτ. 172. Αγ. Ιωάννης Θεολόγος (Μούμχανε τζαμί) (αριθ. 94) από βόρεια-βορειοανατολικά (περί το 1893)

Τραπεζούς

Φωτ. 173α. Πρώτη εκκλησία, Βόρειο Τείχος, Εξωτερικό, Γείσο

Φωτ. 173β. Αψίδα και τύμπανο από βορειοανατολικά

Φωτ. 173γ. Βόρειο κιονόκρανο και γείσα

γύρω από την πρώην δυτική θύρα

Τραπεζούς, Αγ. Φίλιππος (αριθ. 108)

Φωτ. 174. Αγ. Σάββας (αριθ. 111). Παρεκκλήσι ανατολικού σπηλαίου.

Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη (περί το 1893)

Φωτ. 175. Πιθανά Υπολείμματα Δυτικής Επέκτασης του «Θαλασσίου τείχους»

Κοντά στη Σάντα Κρότσε (;), ανατολικά του Μώλου (1932)

Τραπεζούς

Φωτ. 176α. Από ανατολικά-νοτιοανατολικά

(περί το 1836) (κατά Texier και Pullan)

Φωτ. 176γ. Από ανατολικά-νοτιοανατολικά (1972). Φαίνεται η αψίδα του παρεκκλησίου του 1443 πάνω από πίνακα με αυτοκρατορικά πορτρέτα

Φωτ. 177. Θολωτή πύλη, τώρα κατεστραμμένη (1893)

Φωτ. 178α. Πύργος, βάση ανατολικού τοίχου. Επιγραφή:

“Ετους ,ϚϠʹλε’ (ἰ)ν(δικτιῶνος) ε’ ἤρχθι (έτος 1427 μ.χ., 5η ινδικτιών)

Φωτ. 178β. Πύργος, ανατ. όψη, εξωτερικό φάτνωμα. Ζγραφισμένη επιγραφή του Ιωάννη Δ’:

… (β)ασιλεὺς καὶ αὐτοκράτωρ Ῥ(ωμαί)ων καὶ Περατείας ὁ (Μέ)γας Κομν(η)νὸς

καὶ ὑ)(ι)ὸς τοῦ εὐσεβεστάτου (βα)σιλέω(ς) κυρ(ί)ου Ἀλεξίου

Τραπεζούς, Αγία Σοφία

Φωτ. 179α. Αψίδα, κόγχη

Φωτ. 179β. Ανατολικός τοίχος, νότια πλευρά

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, νότια θύρα

Φωτ. 180α. Ιωάννης ο Βαπτιστής στην αψίδα και σε μέρος του νότιου τοίχου

Φωτ. 180β. Ανατολικός τοίχος, νότια πλευρά, λεπτομέρεια

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, Νότια θύρα

Φωτ. 181. Ανατολικός τοίχος, βόρεια πλευρά

Φωτ. 182α. Δυτικός τοίχος. Κοίμηση

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, Νότια θύρα

Φωτ. 182β. Κεφάλι αγγέλου που κόβει

το χέρι του Ιεφονία

Φωτ. 182γ. Κεφάλι θρηνούντα.

Κοίμηση, λεπτομέρεια

Φωτ. 182δ. Κοίμηση, λεπτομέρεια.

Κεφάλι θρηνούντα

Φωτ. 183. Νότια θύρα, κεντρικός λίθος αψίδας

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, Νότια θύρα

Φωτ. 184α. Ανατολική πλευρά. Η Βάπτιση

Φωτ. 184β. Δυτική πλευρά. Η Μεταμόρφωση

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, Νότια θύρα

Φωτ. 185α. Ο Ευαγγελισμός

Φωτ. 186α. Η Γέννηση, λεπτομέρεια

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, νότιος τοίχος

Φωτ. 186β. Πρόβατα

Φωτ. 186γ. Βόδι και γαϊδούρι ζεσταίνουν

το βρέφος Χριστό

Γέννηση, λεπτομέρειες

Φωτ. 187. Η Υπαπαντή

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, Νότια θύρα

Φωτ. 188α. Ο κόσμος

Φωτ. 188β. Αυτιά και γλώσσες

Νότιος τοίχος. Η Πεντηκοστή. Λεπτομέρειες

Φωτ. 189. Βόρειο παράθυρο.

Μοτίβο με αψίδες στο επάνω κέντρο

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσι, Νότια θύρα

Φωτ. 190α. Η Σταύρωση

Φωτ. 190β. Επιτάφιος θρήνος

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, Νότια θύρα

Φωτ. 190γ. Η Ανάσταση

Φωτ. 191. Βάση στο ανατολικό άκρο. Όρθια μορφή με καράβι και άλλα σχέδια στον μανδύα

Τραπεζούς, Αγία Σοφία, Πύργος, Παρεκκλήσιο, βόρειος τοίχος

Φωτ. 192α. Νότια αψίδα

Φωτ. 192β. Κεντρική και βόρεια αψίδες

Τραπεζούς. Ζεϊτινλίκ Τζαμί (αριθ. 125)

Φωτ. 193α. Παρεκκλήσι από νοτιοανατολικά

Φωτ. 193β. Αψίδα. Τοιχογραφία

Φωτ. 193γ. Νότιος τοίχος. Ζωγραφική

Φαντάκ (Τσακίλτζα Κογιού)

Φωτ. 194α. Νότιος τοίχος. Μεγάλη μορφή

Φωτ. 194β. Βόρειος τοίχος. Επιγραφή

Φωτ. 194γ. Βόρειος τοίχος. Δύο θηλυκές άγιες

Πίπατ (Μπίμπατ Κογιού), Εκκλησία Β

Φωτ. 200α. Βόρεια θύρα και ερειπωμένη βεράντα, εξωτερικά, κοιτάζοντας προς νοτιοδυτικά

Φωτ. 200β. Βόρεια θύρα. Εσωτερικό

Φωτ. 201α. Δυτική θύρα. Εσωτερικό

Φωτ. 201β. Κύριος ναός, Βόρεια πλευρά, πριν την καταστροφή της ζωγραφικής της Μητέρας του Θεού

Σαρμασικλί (Γκεγικλί). Πάνω εκκλησία

Φωτ. 202α. Βόρειος διάδρομος και αψίδα.Φαίνονται ζωγραφιές του Αρχάγγελου Γαβριήλ στην αψίδα και σταυρού στο βάθρo

Φωτ. 202β. Βόρεια Αψίδα. Αρχάγγελος Γαβριήλ

Φωτ. 203α. Βόρειος τοίχος, ανατολικό άκρο, κάτω τμήμα

Φωτ. 203β. Βορειοανατολικό βάθρο, δυτική όψη. Φυλλωμένος σταυρός

Σαρμασικλί (Γκεγικλί). Πάνω εκκλησία

Φωτ. 204α. Νοτιοδυτικό βάθρο, ανατολική όψη. Αγ. Θεόδωρος Στρατηλάτης, μετά τον ακρωτηριασμό

Φωτ. 204β. Νοτιοδυτικό βάθρο, ανατολική όψη, κοιτάζοντας προς τα νοτιοδυτικά από το κέντρο του ναού: Αγ. Θεόδωρος Στρατηλάτης. Και κεντρικό φάτνωμα, νότιος τοίχος: Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη

Φωτ. 204γ. Σαρμασικλί (Γκεγικλί). Πάνω Εκκλησία, κεντρικό φάτνωμα, νότιος τοίχος. Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη, μετά τον ακρωτηριασμό

Φωτ. 205. Σπήλια (Ίσπελα, Οτζακλί). Εκκλησία από νοτιοανατολικά

Σαρμασικλί (Γκεγικλί). Πάνω εκκλησία

Φωτ. 206. Ανγκούργκα (Διανείαχα;). Παρεκκλήσι από βορειοδυτικά

Φωτ. 207α. Δουβερά (Λιβερά, Γιαζλίκ). Κάστρο

Φωτ. 207β. Σπήλαιο Αγ. Ιωάννη Βαπτιστή

Φωτ. 207γ. Σπήλαιο. Αγ. Ζωσιμάς και Αγ. Μαρία η Αιγυπτία

Δουβερά (Λιβερά, Γιαζλίκ)

Φωτ. 210α. Νότιος τοίχος. Πίνακας. Μανουήλ Γ’, Αλέξιος Γ’ και Ανδρόνικος (1929)

Φωτ. 210β. Βόρειος τοίχος, Πρώτο στρώμα ζωγραφικής (αποκαλύφθηκε το 1970)

Σουμελά (Μεριεμανά), Καθολικόν

Φωτ. 211. Άποψη από Κίπλα Μαχαλέ, κοιτάζοντας προς νότο. Φαίνεται η αρχή του παλιού καλοκαιρινού δρόμου προς κάστρο στο κέντρο του ορίζοντα

Φωτ. 212α. Πύλη πύργου

Φωτ. 212β. Τείχος που δεσπόζει της κοιλάδας

Χορτοκόπιον (Χορτοκόπ Καλέ)

Φωτ. 213α. Θέα από δυτικά

Φωτ. 213β. Παρεκκλήσι από νοτιοανατολικά

Γαντοπέδιν (Λάβρρα). Κάστρο

Φωτ. 214. Θέα από βορειοανατολικά

Φωτ. 215α. Αψίδα, κόγχη. Θεοφάνεια

Σαχνόη (Κιοπρούγιανι), “Κουρτ Μπογάν”. Η εκκλησία των Ταξιαρχών (1929)

Φωτ. 216α. Βόρεια βεράντα. Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία από πάνω

Φωτ. 216β. Μοναστήρι και όρος Ζαβουλών από νοτιοανατολικά

Μονή Βαζελώνος (Αγιάνα Μαναστίρ)

Φωτ. 217α. Η Ανάληψη (2)

Φωτ. 217β. Η Κοίμηση (4), λεπτομέρεια

Μονή Βαζελώνος (Αγιάνα Μαναστίρ), Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία

Φωτ. 218. Το Ουράνιο Πλήθος (5), λεπτομέρεια

Φωτ. 219α. Ο Ευαγγελισμός (6). Λεπτομέρεια

Φωτ. 219β. Ο Ευαγγελισμός και η Γέννηση (7). Λεπτομέρειες

Μονή Βαζελώνος (Αγιάνα Μαναστίρ), Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία

Φωτ. 220. Η Γέννηση

Φωτ. 221. Η Υπαπαντή (7)

Μονή Βαζελώνος (Αγιάνα Μαναστίρ), Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία

Φωτ. 222. Η Βάπτιση (8)

Φωτ. 223α. Η Ανάσταση του Λαζάρου (9)

Μονή Βαζελώνος (Αγιάνα Μαναστίρ), Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία

Φωτ. 223β. Η Ανάσταση του Λαζάρου. Λεπτομέρεια

Φωτ. 224α. Η Σταύρωση (10)

Φωτ. 224β. Η Ανάσταση (11)

Μονή Βαζελώνος (Αγιάνα Μαναστίρ), Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία

Φωτ. 225α. Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος (14) και Αγ. Βασίλειος (15). Λεπτομέρεια (σημειώστε τις γρατζουνιές)

Φωτ. 225γ. Αγ. Θεόδωρος (29), Αγ. Ευγένιος Τραπεζούντος (30) και Αγ. Γεώργιος (31)

Μονή Βαζελώνος (Αγιάνα Μαναστίρ), Παρεκκλήσι Προφήτη Ηλία

Φωτ. 226α. Πυξίτης, βορειοδυτική πλαγιά. Γενική άποψη, που δείχνει την Παναγία Κρεμαστή στο κέντρο και τη στάσι Αιθέρισα (Σεβιμλί) πάνω

Φωτ. 226β. Πάνω Ματζούκα, Γενική άποψη από Παλαιόκαστρο κοιτάζοντας προς βορρά, με Κρένασα, Γιαννακάντων, Ποντύλα, και Γιαννάντων στα δεξιά, και Κουνάκαλιν στα αριστερά του ποταμού Πρύτανη

Φωτ. 231α. Άποψη από νότο

Φωτ. 231β. Πάνω και κάτω πύργοι

Νατζαρλί (Μόχωρα;), Γιαγλί Ντερέ Καλέ

Φωτ. 232α. Άποψη από βορειοδυτικά

Φωτ. 232β. Βορειοανατολικό τείχος. Crosses

Κάστρο Κρώμνης (Κουρούμ Καλέ)

Φωτ. 233α. Άποψη από βορειοανατολικά και δρόμο Ζύγαινας. Φαίνεται κάστρο στα αριστερά, πάνω από το φαράγγι, εκεί που ο Φιλαβωνίτης γίνεται ποταμός Κάνις (Χαρσίτ)

Φωτ. 232γ. Κάστρο Κρώμνης (Κουρούμ Καλέ) από βορειοανατολικά

Φωτ. 233β. Κάστρο από βορρά, που δείχνει τειχοπέτασμα στα αριστερά

Φωτ. 233δ. Κάστρο Άρδασας (Τορούλ). Τειχοπέτασμα, εσωτερικά

Φωτ. 233ε. Κάστρο Άρδασας (Τορούλ). Πύργος στην κορυφή

Φωτ. 234. Κιρκιλίσε. Παρεκκλήσι από νοτιοανατολικά

Φωτ. 235α. Διπλή Εκκλησία από νοτιοανατολικά, με Παρεκκλήσι B σε πρώτο πλάνο

Φωτ. 235β. Παρεκκλήσι Β. Αψίδες

Διπόταμος (Ικισού Κογιού)

Φωτ. 236α. Θύρα από Παρεκκλήσι Β προς Παρεκκλήσι A. Νότια πλευρά

Φωτ. 236β. Παρεκκλήσι A, ανατολικό άκρο σε πρώτο πλάνο, και κάστρο (Ικισού Καλέ) στο φόντο

Φωτ. 237α. Παρεκκλήσι Β, βόρειος τοίχος (πρώην εξωτερικός νότιος τοίχος, Παρεκκλήσι A). Κόκκινη και μαύρη διακόσμηση στα αριστερά της θύρας

Φωτ. 237β. Παρεκκλήσι A, δυτικός τοίχος. Κεφάλι αγίου

Φωτ. 238. Κάστρο (Ικισού Καλέ) από νοτιοδυτικά

Διπόταμος (Ικισού Κογιού)

Φωτ. 239. Γόδαινα (Κόντιλ). Τάφος κάτω από το κάστρο

Φωτ. 240. “Προδοτική σπηλιά Χαλδίας” (πρβλ. Πανάρετος, επιμ. Λαμψίδης, 77, Ιανουάριος 1379), στον δρόμο των Χεριάνων

Φωτ. 241. Γόλαχα (;) (Κολόσανα). Κάστρο από δυτικά

Φωτ. 242α. Από νότο

Φωτ. 242β. Κάτω πύλη από πάνω πύλη

Φωτ. 243α. Μπαγιάνα Καλέ από βορειοδυτικά

Φωτ. 243β. Θέα από δυτικά

Φωτ. 243γ. Θέα από βορειοανατολικά

Μπαγιάνα Καλέ

Φωτ. 244α. Κάστρο από δυτικά

Φωτ. 244β. Κάστρο. Δυτικά τείχη από ανατολικά

Φωτ. 245. Παρεκκλήσι A από ανατολικά

Τζάνιχα (Τζάντζα)

Φωτ. 246. Παρεκκλήσι Β (αριστερά) και Παρεκκλήσι A (δεξιά) από δυτικά

Φωτ. 247α. Άποψη από νότο, Παρεκκλήσι Β

Φωτ. 247β. Εσωράχιο γείσου παραθύρου.

Ακροστιχίδα

Τζάνιχα (Τζάντζα)

Φωτ. 248α. Τζάνιχα (Τζάντζα), Παρεκκλήσι A. Αψίδα. Βόρεια πλευρά. Διακόσμηση

Φωτ. 248β. Τζάνιχα (Τζάντζα), Παρεκκλήσι A. Δυτικός τοίχος, βόρεια πλευρά. Δύο όρθιοι άγιοι

Φωτ. 248γ. Τζάνιχα (Τζάντζα), Παρεκκλήσι A. Πατέρες της Εκκλησίας (πάνω) και διακόσμηση (κάτω)

Φωτ. 249α. Κογ Καλέ. Άποψη από ανατολικά

Φωτ. 249β. Κογ Καλέ. Άποψη από νότο

Φωτ. 250α. Κογ Καλέ. Άποψη από νοτιοδυτικά

Φωτ. 250β. Κογ Καλέ. Άποψη από βορρά

Φωτ. 251α. Βορειοδυτικός πύργος και κύρια πύλη

Φωτ. 251β. Εσωτερικά, τοίχος κουζίνας και τζάκι

Φωτ. 251γ. Εσωτερικά, βορειοανατολική γωνία

Κογ Καλέ

Φωτ. 253α. Άποψη από νοτιοδυτικά, που δείχνει φραγμένη σπηλιά (κάτω) και δυτικό πύργο (πάνω)

Φωτ. 253β. Ανατολική είσοδος

Κουάζι (Κόβανς)

Φωτ. 254α. Άποψη από νοτιοδυτικά

Φωτ. 254β. Άποψη από νότο, που δείχνει οχυρώσεις πάνω (αριστερά) και κάτω (δεξιά)

Κουάζι (Κόβανς)

Φωτ. 257α. Δυτικός τοίχος

Φωτ. 257β. Νότιος τοίχος, εν μέρει κρυμμένος από τη στέγη της καλύβας σε πρώτο πλάνο

Λερί(ν), Αγία Σοφία (Καμπακιόι, Αγιασόφια τζαμί)

Φωτ. 258γ. Νότια θύρα, ανατολικός παραστάτης. Επιγραφές

Φωτ. 259. Νότιος τοίχος. Παράθυρο

Λερί(ν), Αγία Σοφία (Καμπακιόι, Αγιασόφια τζαμί)

Φωτ. 260α. Ανατολικός τοίχος

Φωτ. 260β. Κύρια αψίδα, παράθυρο,

εξωτερικά

Λερί(ν), Αγία Σοφία (Καμπακιόι, Αγιασόφια τζαμί)

Φωτ. 261. Λερίν, Αγία Σοφία (Καμπακιόι. Αγιασόφια Τζαμί).

Εσωτερικό, κοιτάζοντας προς τα νοτιοανατολικά

Φωτ. 262. Χοσμέσαλος, Εκκλησία A. Αψίδα κομμένη στον βράχο

Φωτ. 263α. Θέα από δυτικά

Φωτ. 263β. Θέα από ανατολικά

Φωτ. 263γ. Άποψη από νότο

Καλετζίκ στο Αρακλί Μπουρουνού

Φωτ. 264. Γενική άποψη από δυτικά. Φαίνεται η βόρεια πύλη στην άκρη της πλαγιάς

Φωτ. 265α. Βόρεια πύλη, Τοιχοποιΐα με κορνίζα. Λεπτομέρεια

Φωτ. 265β. Βόρεια πύλη, πάνω όροφος. Ξεφύτρωμα αψίδας

Φωτ. 265γ. Νότια πύλη, πάνω όροφος. Διακοσμημένο δάπεδο

Σουσούρμαινα-Τζαναγέρ στο Αρακλί Μπουρουνού

Φωτ. 266β. Θέα από νοτιοανατολικά

Φωτ. 266α. Φαράγγι κάτω από το Παζαρτζίκ (περί τα 2.500 μ), με τεχνητά διευρυμένα σπήλαια στα αριστερά

Φωτ. 266γ. Οχύρωση στη νότια είσοδο

Άχο-Ζαβζάγκα Καλέ επί του Καράντερε

Φωτ. 267. Ρόσι Καλέσι, Οφ, από ανατολικά

Φωτ. 268. Φετόκα. Εκκλησία, από δυτικά

Φωτ. 269. Φετόκα. Επιγραφή

Φωτ. 270α. Κάτω και πάνω ακρόπολη, κοιτάζοντας προς νότο από περιτειχισμένη πόλη

Φωτ. 270β. Πάνω ακρόπολη, νοτιοδυτικός πύργος, εξωτερικά

Φωτ. 270γ. Πάνω Ακρόπολη. Βορειοδυτικός πύργος. Αψίδα από τούβλα

Ρίζαιον

Φωτ. 271α. Εξωτερικό, Στοιχείο 1 (προμαχώνας) και Πύργος 2, κοιτάζοντας προς βορρά

Φωτ. 271β. Εσωτερικό, κοιτάζοντας προς νότο. Ανακουφιστικά τόξα

Φωτ. 271γ. Εσωτερικό, κοιτάζοντας προς βορρά. Ανακουφιστικά τόξα και Πύργος 2

Φωτ. 272α. Δυτικό τείχος, Πύργος 5. Πλίνθινες αψίδες και θόλοι

Φωτ. 272β. Πρώιμη τοιχοποιΐα στη βάση του Πύργου 9

Φωτ. 272γ. Βορειοδυτικό ἀκρο, Πύργος 8

Ρίζαιον, περιτειχισμένη πόλη

Φωτ. 273. Ρίζαιον. Ίχνη του μώλου του λιμανιού στο παράλιο άκρο της περιτειχισμένης πόλης, με τη σύγχρονη Ρίζε στα ανατολικά, στο φόντο

Φωτ. 274. Μποζούκ Καλέ κοντά στο Γκουντογντού. Ανατολικό Τείχος

Φωτ. 275. Kordyla-Καλετζίκ (Σίβρι Καλέ). Πύργος από νότο

Φωτ. 276α. Γενική άποψη από νότο

Φωτ. 276β. Δυτικό τείχος. Πύλη

Φωτ. 276γ. Δυτικό τείχος. Δεύτερος και τρίτος όροφος

Αθήναι-Παζάρ, Κιζ Κουλεσί

Φωτ. 277α. Αθήναι-Παζάρ, Κιζ Κουλεσί. Βόρειο τείχος, πρώτος και δεύτερος όροφος

Φωτ. 277β. Αθήναι-Παζάρ, Κιζ Κουλεσί. Βόρειο τείχος, πάνω όροφος

Φωτ. 278α. Τζιχάρ ή Κίσε Καλέ από βορρά. Τυπικές κατοικίες και αχυρώνες

Φωτ. 278β. Τζιχάρ ή Κίσε Καλέ. Εξωτερική περιτείχιση

Φωτ. 280β. Θύρα με αψίδα, εσωτερικά

Φωτ. 279. Τζιχάρ-Κίσε Καλέ, κεντρικός πύργος. Λιθοδομή που μιμείται πλινθοδομή

Φωτ. 280γ. Θύρα με αψίδα, εξωτερικά

Φωτ. 280α. Εκκλησία από δυτικά

Σάπο Μαχαλέσι, Εσκί Τράμπζον

Φωτ. 281α. Γενική άποψη από βορρά

Φωτ. 281β. Γενική άποψη από νότο

Φωτ. 281γ. Εσωτερικό Περιτείχισμα, Εργασία ψαροκόκκαλου και κόγχες

Ζιλ Καλέ

Φωτ. 282β. Παράθυρο κάστρου στη βόρεια πλευρά

Φωτ. 282α. Κάστρο και τείχος εσωτερικά. Περιτείχισμα από δυτικά

Φωτ. 282γ. Κάστρο εσωτερικά. Ανατολικό τείχος

Φωτ. 283β. Άποψη από Βαρός Καλέ, κοιτάζοντας προς νότο, προς Μπας Χεμσίν και οροσειρά Τάτος

Φωτ. 283α. Βαρός Καλέ. Βορειοδυτική πλευρά. Θύρα

Φωτ. 283γ. Βαρός Καλέ. Γενική άποψη από νότο

Φωτ. 284. Βαρός Καλέ, ίσως στέρνα

Φωτ. 285. Άρντεσεν. Εκκλησία. Τοιχοποιία κύριας αψίδας

Φωτ. 286. Άψαρος, κάστρο από νότο (VizVrem, 20 [1961], 233)

Φωτ. 287α. Κάστρο Ισπίρ. Εκκλησία από νοτιοδυτικά

Φωτ. 287β. Κάστρο Ισπίρ και ποταμός Άκαμψις (Τσορούχ) από βορρά

Φωτ. 287γ. Κάστρο Ισπίρ από βορειοδυτικά. Φαίνεται εκκλησία (πάνω αριστερά) και καλυμμένη σκάλα, από την περιοχή του Σουλτάν Μελίκ Μεστζίτ (πάνω κέντρο) μέχρι τον ποταμό (κάτω)

Φωτ. 288α. Άποψη από δυτικά. Σουλτάν Μελίκ Μεστζίτ (στα δεξιά), εκκλησία (στα αριστερά) και κάτω πόλη (πίσω από την ακρόπολη).

Φωτ. 288β. Εκκλησία. Κύρια αψίδα από νοτιοανατολικά. Φαίνονται στενά, ψηλά κομμάτια από χοντρή, κίτρινη πέτρα (που αλλού έχουν κλαπεί)

Φωτ. 288γ. Σουλτάν Μελίκ Μεστζίτ. Βορειοδυτική γωνία και βάση μιναρέ. Φαίνονται στενά, ψηλά κομμάτια από χοντρή, κίτρινη πέτρα πάνω και εργασία ψαροκόκκαλου κάτω

Κάστρο Ισπίρ

Φωτ. 289α. Είσοδος από βορειοδυτικά

Φωτ. 289β. Βορειοανατολική πλευρά. Τοιχοποιΐα

Κάστρο κοντά στη Νόργκα, Ισπίρ

Φωτ. 290α. Άποψη από δυτικά

Φωτ. 290β. Τοιχοποιΐα και επιγραφή

Μπαϊμπούρτ, Κάστρο του Μουγκίθ αλ-Ντιν Τουγριλσάχ